Một công đoạn làm món thịt trâu khô - đặc sản Nà Hang. Ảnh: Minh Hoàng

Vịt Minh Hương (Hàm Yên) thơm ngon nhờ được chăn thả tự nhiên dưới con suối dài hơn 10 km quanh năm trong mát bắt nguồn từ đại ngàn Cham Chu. Vẫn là món vịt hấp, vịt quay nhưng thịt vịt ở đây khác hẳn những địa phương khác bởi vị ngọt thơm, béo ngậy lại không có mùi hôi. Đặc biệt, đối với món vịt quay, đầu bếp chỉ ướp 1 chút muối, cánh và chân được đập dập trước khi nướng nên khi ăn thịt vịt vẫn giữ nguyên hương vị mà miếng thịt không bị khô.

Nước chấm của món vịt cũng rất độc đáo. Thịt vịt được chấm với mẻ, thêm chút rau răm và những gia vị khác mà ai đã một lần được thưởng thức sẽ không thể quên được cái vị chua mát nơi đầu lưỡi. Khách du lịch đến Tuyên Quang vào dịp tháng 7, tháng 8 (âm lịch) sẽ có cơ hội thưởng thức đặc sản vịt Minh Hương tại các nhà hàng Khu ẩm thực, đường Chiến Thắng Sông Lô (TP Tuyên Quang); quán Ẩm thực quê, Km5 xã Lưỡng Vượng (TP Tuyên Quang)… 

Người con của Xứ Tuyên dù đi xa vẫn nhớ món bánh cuốn nóng. Đây là món ăn giản dị, đời thường nhưng khá độc đáo với những nét đặc trưng riêng được nhiều du khách gần xa biết đến. Khác biệt với những địa phương khác, người Tuyên Quang ăn bánh cuốn với nước chấm được ninh bằng xương lợn. Nước chấm sánh và có vị đậm đà nhưng vẫn cho cảm giác “ngọt thanh” của xương hầm mỗi khi nếm thử. Bát nước chấm đúng vị thường có thêm các loại gia vị như hạt tiêu, chanh, ớt và một chút rau mùi thái nhỏ.

Những chiếc bánh cuốn tráng mỏng, mềm thêm chút thịt băm và mộc nhĩ làm nhân, chút hành khô phi vàng ăn kèm với những viên chả nướng vàng ruộm bên bát nước chấm nóng hổi đã chiều lòng biết bao thực khách khó tính. Đến Tuyên Quang, du khách có thể tìm đến Bánh cuốn Minh “rạp” (gần rạp Tháng 8, TP Tuyên Quang); bánh cuốn cô Phượng, số nhà 122 Xã Tắc (TP Tuyên Quang); bánh cuốn Thu Hợp, phường Phan Thiết (TP Tuyên Quang) để thưởng thức bánh cuốn theo nét độc đáo riêng của người dân Xứ Tuyên.

Món ăn truyền thống của người dân tộc Tày (Chiêm Hóa) là món mắm cá ruộng có từ lâu đời. Để làm ra một hũ mắm cá ngon, bà con nơi đây phải mất 13 tháng từ nuôi cá đến ủ men. Loại cá được chọn làm mắm là cá chép khoảng 3 lạng/con được nuôi ở ruộng. Men ủ cá được làm trước khoảng 1 tuần bằng gạo nếp, men rượu. Gạo nếp nấu chín trộn với men rượu, đổ vào sọt có lót lá chuối ủ kín trong 4 ngày.

Khi món xôi nếp lên men dậy mùi thơm người ta trộn với cá đã làm sạch cùng với rềng, lá trầu, lá cơm đỏ. Hỗn hợp đó được cho vào hũ, thêm nước rồi đậy kín, 10 tháng sau mới mở hũ mắm ra. Mắm cá đạt tiêu chuẩn phải có mùi thơm của cơm nếp, men rượu và có màu đỏ tía.

Món mắm cá khi ăn phải trộn thêm mẻ, nước mắm, muối, bột ngọt và nước đun sôi mới cho vị đậm đà. Ngoài dùng mắm cá để chấm các loại thịt luộc, rau, bà con còn dùng để xào với trám ỏm. Ngoài sử dụng làm món ăn, mắm cá còn là vị thuốc giải rượu, giải độc rất tốt.

Đến với Tuyên Quang, du khách đừng quên tìm và thưởng thức đặc sản thịt trâu gác bếp của vùng rừng núi Nà Hang. Món ăn tượng trưng cho sự khéo léo, tỷ mỷ từ đôi bàn tay người phụ nữ miền sơn cước. Thịt trâu gác bếp được làm từ những miếng thịt trâu nạc, dần mềm và ướp với tỏi, ớt, gừng, sả và những gia vị truyền thống khác, rồi được sấy trên than củi hoặc hun khói trên gác bếp.

Khi ăn thực khách sẽ thấy màu đỏ của thịt trâu khô cùng mùi khói là lạ, mà lại hấp dẫn khó quên. Người ta thường thưởng thức thịt trâu bằng cách cuốn lá cải chấm với ma-gi, mù tạt và uống một chút rượu ngô Nà Hang. Thịt trâu gác bếp thường được người dân làm theo đơn đặt hàng và bán tại nhà với giá khoảng 900 nghìn đồng/kg, thích hợp làm quà cho gia đình và người thân.

Ngoài ra, mảnh đất Xứ Tuyên còn nhiều món đặc sản như: Thịt lợn đen thơm ngon; cơm lam, xôi ngũ sắc dẻo thơm; bánh gai Chiêm Hóa; măng rừng; hồng không hạt Xuân Vân; bưởi Soi Hà… làm say lòng thực khách. Những món ăn mộc mạc, dân dã nhưng thấm đượm hồn quê làm cho ai đã một lần có dịp thưởng thức đều nhớ nhung đến nao lòng và khát khao trở lại.