Để lời Then mãi vang

Từ bao đời nay, Then đã trở thành một loại hình văn hóa nghệ thuật dân gian truyền thống của người Tày. Then chính là tiếng lòng của người Tày, là sự kết hợp, hội tụ các yếu tố âm nhạc, các giá trị văn hóa, lịch sử dân tộc được thồi hồn vào trong đó. Những âm thanh trầm bổng của cây đàn tính quyện cùng điệu hát then ngọt ngào không chỉ là nét văn hóa truyền thống của người dân tộc Tày mà đã trở thành món ăn tinh thần, đi sâu vào tiềm thức mỗi người cũng như gắn bó với cuộc sống thường ngày. Cũng bởi vậy mà đồng bào dân tộc Tày ở huyện Chiêm Hóa luôn có ý thức gìn giữ và truyền lại những làn điệu hát then đàn tính như một báu vật cổ truyền của dân tộc mình.

Anh Chu Văn Thạch, thôn Cuôn, xã Hà Lang. 

Là người dân tộc Tày, sinh ra và lớn lên trong những địa phương có truyền thống về các làn điệu then cọi. Từ nhỏ, anh Chu Văn Thạch, thôn Cuôn, xã Hà Lang đã được đắm mình trong những câu then, câu lượn của các cụ, các ông bà, cha mẹ. Những ngày lễ hội, chúc thọ hay lên nhà mới, anh Thạch thường được các cụ cho đi khắp các bản làng trong vùng nghe và học hát then. Cũng từ thửa đó, tiếng hát then đàn tính không biết đã ngấm vào anh từ lúc nào không hay biết. Những lời ca, tiếng đàn của Thạch luôn ca ngợi chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, ca ngợi quê hương và con người Việt Nam. Anh Thạch cho biết, với niềm đam mê về ca hát, đặc biệt là những lời ca, tiếng hát then gắn với cây đàn tính của người dân tộc Tày. Tình yêu đó đã đưa anh đi nhiều miền của tổ quốc cũng như thế giới. Tin tưởng vào sự lựa chọn của mình hiện nay anh Thạch là một trong những lớp trẻ ở huyện Chiêm Hóa tích cực tham gia các phong trào văn hóa văn nghệ, là người lưu giữ, truyền lại cách đánh đàn cùng những lời then cọi cho đoàn viên thanh thiếu nhi và những người có niềm đam mê về tiếng đàn then. Ngoài ra, anh còn xưởng làm đàn tính ngay tại nhà, tạo thêm việc làm cho nhiều người trong bản, trong xã. Hình ảnh về anh Chu Văn Thạch luôn được nhiều người biết đến bởi anh đã đưa tiếng đàn then của người dân tộc Tày lan tỏa đến khắp mọi miền đất nước, cùng đoàn nghệ thuận dân tộc tỉnh Tuyên Quang đi biểu diễn tại nhiều nước trên thế giới. 

Xưởng làm đàn tính của anh Chu Văn Thạch tạo việc làm cho nhiều người có niềm đam mê với hát then, đàn tính. 

Từ thuở ấu thơ, tiếng hát của dân làng, của mẹ đã ngấm vào tâm hồn Nghệ nhân dân gian Hà Thuấn. Ông say sưa, gắn bó với hát Then và cây đàn Tính. Với ông, làm thế nào để tiếng đàn Tính, điệu Then của người Tày được đông đảo bạn bè bốn phương biết đến luôn là niềm mong ước trong ông. Có lẽ vì thế mà ông đã nhen nhóm, vun đắp, truyền lửa đam mê đến cho rất nhiều người, từ người trẻ đến cụ già, từ bản làng mình đến khắp các địa phương. Những lời ca tiếng hát của ông luôn được lớp trẻ hào hứng đón nhận, đánh thức ngọn lửa đam mê văn hóa truyền thống của dân tộc. Tiếng đàn Tính không biết tự bao giờ đã trở thành sợi dây kết nối mọi người từ trong bản làng tới mọi vùng miền, xây dựng nên sự gắn bó, tình yêu thương con người. Bao cây đàn Tính ông làm, bao tiết mục Then, Lượn do ông dàn dựng đã theo chân lớp lớp diễn viên đi khắp nơi trong và ngoài tỉnh hòa thanh với dân ca các dân tộc khắp mọi miền đất nước. Dẫu tuổi đã cao nhưng với tình yêu những giá trị văn hóa của dân tộc, Nghệ nhân Hà Thuấn vẫn miệt mài ngày đêm sưu tầm, sáng tác nhiều bài then chỉ với mong muốn những làn điệu then tuyền thống của quê hương còn mai với thời gian. 

Bằng sự nhiệt huyết của những người như Nghệ nhân Hà Thuấn hay Anh Chu Văn Thạch.., cùng sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, của cấp ủy, chính quyền địa phương, di sản Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam đã được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể của nhân loại. Trải qua thời gian, với niềm tự hào đó, bao lớp thế hệ người dân tộc Tày ở huyện Chiêm Hóa nói riêng, đã và đang tiếp tục phát huy, lưu giữ được những nét đẹp, giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc mình, để những làn điệu then, tiếng đàn tính luôn vang mãi theo thời gian, trở thành nét văn hóa đặc biệt riêng có của đồng bào dân tộc Tày nơi đây./.

Văn Linh - Hồng Nhung

Tin cùng chuyên mục