Lễ hội Lồng tông của đồng bào dân tộc Tày huyện vùng cao Lâm Bình

Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, về lĩnh vực di sản văn hóa vật thể, trên địa bàn tỉnh hiện có gần 600 di tích lịch sử, văn hóa, danh lam thắng cảnh, trong đó có 2 khu di tích quốc gia đặc biệt, 133 di tích xếp hạng cấp quốc gia, 250 di tích xếp hạng cấp tỉnh. Chính vì vậy, Tuyên Quang được gọi là “bảo tàng cách mạng” của cả nước. Tiêu biểu như Khu di tích Quốc gia đặc biệt Tân Trào (Sơn Dương), Khu di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Kim Bình (Chiêm Hóa).

Tỉnh có một bảo vật quốc gia duy nhất là Văn bia Bảo Ninh Sùng Phúc ở chùa Bảo Ninh Sùng Phúc, Yên Nguyên (Chiêm Hóa). Mới đây, Khu bảo tồn Na Hang, Lâm Bình đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là danh thắng quốc gia. Tỉnh đang phối hợp cùng Bắc Kạn khẩn trương xây dựng hồ sơ khoa học Khu bảo tồn thiên nhiên Ba Bể - Na Hang sớm trình UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới trong thời gian tới.

Đi đâu trên đất xứ Tuyên du khách cũng bắt gặp những ngôi đền, chùa cổ. Lên Lâm Bình có đền Pú Bảo, chùa Phúc Lâm Tự; đền Pác Tạ, Bắc Vãng (Na Hang); đền Bó Cuống, Bách Thần, đền Ngọc Hội, chùa Hòa Phú, Bảo Ninh Sùng Phúc (Chiêm Hóa); đền Bắc Mục, Thác Con (Hàm Yên); chùa Đại Bi, Phật Lâm (Yên Sơn); Sơn Dương có chùa Lang Đạo... Riêng về hệ thống đền, ngay tại thành phố Tuyên Quang có cả một quần thể, nổi tiếng như đền Hạ, đền Thượng, đền Mẫu và đền Ỷ La... Hàng năm, lượng người hành hương về đất Thánh Mẫu rất đông, nhất là dịp đầu năm mới. 

Lĩnh vực văn hóa phi vật thể, tỉnh có 35 lễ hội đặc sắc. Trong đó có một số lễ hội tiêu biểu như: Lễ hội Lồng tông của đồng bào Tày (Chiêm Hóa, Na Hang, Lâm Bình), Lễ hội Nhảy lửa của dân tộc Pà Thẻn (Lâm Bình), Lễ hội Cầu mùa của đồng bào Tày xã Tân Trào (Sơn Dương), Lễ hội Đình Giếng Tanh của dân tộc Cao Lan (Yên Sơn), Lễ hội Động Tiên - Chợ quê (Hàm Yên), Lễ hội Đua thuyền trên sông Lô, rước Mẫu (TP Tuyên Quang), Lễ hội Thành Tuyên - lễ hội cấp tỉnh lớn nhất trong năm của nhân dân các dân tộc tỉnh Tuyên Quang. Tỉnh có 22 dân tộc anh em cùng sinh sống nên phong tục, tập quán, tín ngưỡng, nhạc cụ, các bài thuốc dân gian vô cùng phong phú, đa dạng. Kho tàng dân ca, dân vũ như làn điệu Then, Cọi, Quan làng, Páo dung, Sình ca, Soọng cô phát triển khá mạnh.

Đồng chí Âu Thị Mai, Tỉnh ủy viên, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch khẳng định, nhận thức được vai trò to lớn của văn hóa đối với phát triển kinh tế, xã hội ở địa phương, đặc biệt là lĩnh vực du lịch, trong những năm qua tỉnh đã chú trọng công tác bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa vật thể và phi vật thể. Đối với loại hình văn hóa phi vật thể, tỉnh chỉ đạo cơ quan chuyên môn tiến hành ưu tiên kiểm kê và lập hồ sơ khoa học cho từng đối tượng. 

Từ năm 2010 đến 2018, tỉnh có 8 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được công nhận gồm: Nghi lễ Then và Lễ hội Lồng tông của người Tày; nghi lễ cấp sắc và hát Páo dung của người Dao; kéo co truyền thống; hát Sình ca của người Cao Lan; hát Soọng cô của người Sán Dìu; lễ hội đền Hạ, đền Thượng, đền Ỷ La của thành phố Tuyên Quang. Tỉnh cũng đang phối hợp với các tỉnh đất Then tiến hành các bước lập hồ sơ đề nghị UNESCO công nhận “Then Tày, Nùng, Thái” là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.  

Đồng chí Trần Hải Quang, Giám đốc Trung tâm Văn hóa tỉnh nói, tỉnh đang triển khai Đề án “Bảo tồn và phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số tỉnh Tuyên Quang giai đoạn 2016 - 2020”. Nội dung cụ thể của đề án gồm tổng kiểm kê, đánh giá toàn diện, lập hồ sơ di sản văn hóa các dân tộc thiểu số; xây dựng, bảo tồn các làng văn hóa du lịch cộng đồng; hỗ trợ phát triển một số nghề truyền thống; phục dựng, bảo tồn một số lễ hội truyền thống tiêu biểu của các dân tộc thiểu số.

Nhờ thực hiện tốt công tác bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hóa vật thể, phi vật thể mà văn hóa xứ Tuyên có nét riêng, độc đáo, ấn tượng. Khai thác di sản văn hóa để phát triển du lịch, năm 2018 tỉnh phấn đấu đón trên 1,5 triệu lượt du khách đến tham quan, trải nghiệm.