Ngày 19/8/1945, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và lãnh tụ Hồ Chí Minh, đất nước ta đã làm nên cuộc Cách mạng Tháng Tám thành công rực rỡ, vang dội khắp năm châu.

Ngày 2/9/1945, từ sáng sớm, cả Hà Nội đã tưng bừng, cờ đỏ sao vàng rợp trời, đèn hoa rực rỡ. Nơi nào cũng thấy các khẩu hiệu bằng tiếng        Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử,  Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản                   Việt và tiếng Pháp,Nga,                     Tuyên ngôn độc lập khai sinh nước Việt Nam . (Ảnh tư liệu) .                                         Trung Quốc, Anh                     “Việt Nam  của người Việt Nam!”, “Đả đảo chủ nghĩa thực dân Pháp!”, “Độc lập hay là chết!”, “Ủng hộ Chính phủ lâm thời!”, “Ủng hộ Chủ tịch Hồ Chí Minh!”, “Hoan nghênh phái đoàn đại diện Đồng minh!”. Hơn nửa triệu người đủ mặt các giới, các đoàn thể, các tầng lớp nhân dân đã tập hợp ở vườn hoa Ba Đình và các đường phố xung quanh. Chủ tịch Hồ Chí Minh xuất hiện trên khán đài với dáng cao gầy và trong bộ quần áo kaki. Người đến bên micrô cất lên tiếng nói phấn khởi và nhận được những tràng vỗ tay không ngớt. Thay mặt Chính phủ lâm thời nước Việt Nam mới, Người đọc bản Tuyên ngôn độc lập lịch sử trịnh trọng tuyên bố với toàn thể nhân dân Việt Nam, với thế giới: Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà độc lập, tự do ra đời! Giọng Người vang rõ, chắc chắn và luôn nhận được những tràng vỗ tay hoan nghênh. Giữa những tiếng vỗ tay, tiếng hoan hô nhiệt liệt, Chủ tịch nói: “Tôi nói đồng bào nghe rõ không?”. Câu hỏi giản đơn này làm tiêu tan tất cả những cái gì còn xa cách giữa Chủ tịch nước và nhân dân, làm thành một mối tình thắm thiết kết chặt lãnh tụ và quần chúng. Trả lời câu hỏi của Người, hàng triệu tiếng đáp đồng thanh, hô lớn “có”, vang dội như một tiếng sấm...

Bản Tuyên ngôn độc lập nhấn mạnh: “Tất cả các dân tộc trên thế giới đều có quyền bình đẳng; dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc. Tất cả các quyền đó đều là những quyền thiêng liêng, bất khả xâm phạm của mỗi dân tộc trên thế giới” và khẳng định: “... Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thực đã trở thành một nước tự do và độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập ấy”.

Tiếp đó, toàn thể thành viên trong Chính phủ làm lễ tuyên thệ nhậm chức. Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp đã trình bày tình hình trong nước và chính sách của Chính phủ. Tiếp đến là Bộ trưởng Bộ Tuyên truyền Trần Huy Liệu báo cáo về việc đoàn đại biểu Chính phủ đi tước ấn kiếm của Bảo Đại. Đại biểu Tổng bộ Việt Minh Nguyễn Lương Bằng nói về cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc của Việt Minh và hô hào quần chúng nhân dân đoàn kết ủng hộ Chính phủ, thi hành triệt để chương trình kiến quốc của Việt Minh. Cuối cùng, Chủ tịch Hồ Chí Minh lên lễ đài một lần nữa, Người kêu gọi nhân dân kiên quyết hy sinh để giữ vững nền độc lập mới giành được. Lễ mít tinh đã chuyển thành một cuộc tuần hành rầm rộ trong thành phố.

Ngày 2/9/1945 đã mở ra một kỷ nguyên mới, lần đầu tiên người dân Việt Nam có quyền ngẩng cao đầu, tự hào mình đã trở thành công dân của một nước tự do và độc lập. Cũng với ngày 2/9, nhiều dân tộc bị áp bức trên thế giới đã nhìn thấy con đường mà  dân tộc mình có thể lựa chọn trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Và cũng bắt đầu từ ngày 2/9, người dân Việt Nam bắt đầu một cuộc sống mới. Phấn khởi và tự hào, tất cả mọi công dân Việt Nam bắt tay vào sự nghiệp đấu tranh đầy gian khổ hy sinh, không tiếc của cải và cả xương máu của mình, vừa kháng chiến vừa kiến quốc. Đối với nhân dân Việt Nam, ngày 2/9 là một ngày vừa long trọng, vừa vẻ vang, vừa sung sướng.

Lịch sử nước ta đã chứng kiến một sự trùng hợp thật diệu kỳ. Đúng 24 năm sau ngày 2/9/1945, cũng ngày 2/9/1969, Người “đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê-nin cùng các vị cách mạng đàn anh khác”. 9 giờ 47 phút, trái tim nhân ái bao la, vĩ đại của Bác ngừng đập. Bác đã đi vào cõi vĩnh hằng.

Các Đồng chí lãnh đạo Đảng khi ấy đã bật khóc khi nghe tin Bác mất ( Ảnh tư liệu)

Những ngày đầu tháng 9 mùa thu năm ấy, không hiểu sao mưa cứ dầm dề hết ngày này sang ngày khác. Đúng như nhà thơ Tố Hữu viết: “Đời tuôn nước mắt, trời tuôn mưa”. Không gian thiên nhiên và con người như có sự đồng điệu và cùng khóc thương trước sự ra đi của Bác. Nỗi đau xót lớn lao bao trùm cả thiên nhiên đất trời và lòng người.

Trung ương Đảng và Chính phủ quyết định để tang Chủ tịch Hồ Chí Minh 7 ngày trong cả nước (từ ngày 4 - 10/9/1969) và tổ chức lễ tang theo nghi thức cao nhất của Nhà nước. Lễ viếng Người được cử hành trọng thể từ 6/9/1969 tại Hội trường Ba Đình. Trong những ngày ấy, từng đoàn người từ khắp muôn nơi xếp hàng với nét mặt đau thương vô hạn vào  kính viếng Hồ Chủ tịch. Trong 7 ngày đã có hơn 20 vạn người đến viếng thăm, phúng điếu và chịu tang Người.

Toàn thể loài người tiến bộ đã bày tỏ nỗi đau buồn sâu sắc. Các hoạt động tang lễ được tổ chức ở khắp mọi nơi trên hành tinh để vĩnh biệt người con vĩ đại của dân tộc Việt Nam. Khoảng 50 đoàn đại biểu trên toàn thế giới đã đến viếng Nhà yêu nước và Chiến sĩ quốc tế, vị chính khách và người con phi thường của dân tộc. Hơn 22.000 bức điện và thư chia buồn từ 121 nước được gửi đến. Những điện và thư chia buồn nhân danh những người đứng đầu các quốc gia và chính phủ, nhân danh các vị lãnh đạo các đảng cộng sản và công nhân, các phong trào giải phóng dân tộc, các tổ chức xã hội dân chủ, các chiến sĩ cách mạng lão thành thế giới, các nhà hoạt động xã hội nổi tiếng. Trên bậc cầu thang nhà Quốc hội Mỹ, một cậu bé 15 tuổi đã tự sát. Trong túi áo của cậu, người ta tìm thấy một bức thư – một lời phản đối mạnh mẽ chống lại cuộc chiến tranh ở Việt Nam mà phần kết là: “Ngay cả khi Bác Hồ không còn nữa thì Chính nghĩa vẫn chiến thắng Phi nghĩa”.

Lễ truy điệu đồng chí Hồ Chí Minh – Chủ tịch Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam, Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, được cử hành ngày 9/9/1969 tại Hà Nội, đã biến thành cuộc biểu dương vĩ đại về lòng kính yêu vô hạn của nhân dân Việt Nam đối với vị lãnh tụ và người thầy của mình, biểu dương lòng trung thành sâu sắc của nhân dân Việt Nam đối với những lý tưởng của chủ nghĩa cộng sản. Tại Lễ truy điệu trọng thể, thay mặt Ban Chấp hành Trung ương Đảng, đồng chí Bí thư thứ nhất Lê Duẩn hứa trước anh linh Người: Nén đau thương thành hành động cách mạng, anh dũng phấn đấu, hăng hái vươn lên, đạp bằng mọi trở lực, chông gai, quyết tâm đánh thắng hoàn toàn giặc Mỹ xâm lược, quyết tâm xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, thực hiện lời thề danh dự trong giờ phút vĩnh biệt thiêng liêng này.

Từ sự trùng hợp lịch sử đó, hằng năm, nhân dân ta cứ đến ngày 2/9 lại vừa tổ chức kỷ niệm ngày Quốc khánh (ngày Tết Độc lập) và ngày giỗ Bác Hồ. Bởi đồng bào nói: “Bác như cha mẹ mình, bây giờ Bác mất, là con cháu phải lo thờ cúng cho tròn đạo nghĩa”.